Nghề làm chìa khóa, ở đâu cũng sống được.

Sau biến cố lịch sử năm 1975, hàng triệu người Việt Nam liều mình vượt Thái Bình Dương đi tìm tự do, nhiều người đến đất nước Hoa Kỳ, gọi nơi đây là quê hương thứ hai. Người Việt Nam có câu “nhập gia tùy tục”, qua Mỹ thì với tính kiên nhẫn, cần cù và óc sáng tạo, họ đã có mặt trong mọi ngành nghề. Từ những nghề như làm lao công, cắt cỏ, làm nhà, sửa điện, nước, nghề sửa xe, làm cửa sắt, cắt kiếng, làm tóc… thịnh hành nhất là nghề nail, cho đến những lãnh vực y khoa, khoa học không gian, hay gia nhập quân đội Hoa Kỳ…
Khi đã sống trên đất Mỹ hiện đại, giàu có này, ít ai nghĩ tới cái nghề sửa khóa hay làm một chìa khóa mới. Vì tất cả đã có đầy đủ trong các siêu thị như Lowe’s, Home Depot… không những chỉ có khóa “gin” đủ loại mà còn copy chìa khóa bằng máy tự động nữa. Nhưng không, người Việt Nam nhìn thấy nhu cầu cần thiết trong cuộc sống, dù là xứ sở hiện đại, nên đã nảy sinh ra những nghề thích hợp để phục vụ chính cộng đồng nơi mình cư ngụ, trong đó có nghề sửa khóa.
Phát xuất từ việc sẵn có một số kinh nghiệm làm nghề sửa khóa ở Việt Nam, anh Dương Phan thấy nhu cầu thực tế sau khi sống một thời gian ở Mỹ. Anh tìm hiểu và được biết người Việt Nam ở Mỹ cũng cần có nơi để sửa khóa, thay khóa mới, và copy chìa khóa do chính người Việt mình làm, không phải nhờ đến thợ Mỹ, Mễ, vừa tốn tiền nhiều hơn, lại phải “đối phó với tiếng Anh tiếng ‘u’ khó khăn nữa”.

Việc làm khóa cũng không đòi hỏi kỹ năng gì cao lắm, nên anh Dương quyết định mở một tiệm sửa khóa ở ngay chợ Người Việt, nằm ở góc đường Euclid và Westminster. Lúc đầu chỉ là copy chìa khóa cho đồng hương, nhưng sau đó thấy nhiều khách hàng cần phải sửa khóa, thay khóa…, anh quyết định đi học trường Mỹ để lấy bằng hành nghề. Rồi từ năm 1991, anh mở tiệm sửa chìa khóa lấy tên là Tin Locksmith. Anh Dương cho biết: “Lúc đầu phần lớn là để phục vụ khách hàng Việt Nam đi chợ Người Việt. Sau đó người này giới thiệu người khác nên ngày càng có nhiều người ở Little Sài Gòn biết đến”.
Thấy anh mình làm không xuể, nên sau đó người em tên Khoa Phan cũng bước vào nghề. Và tiếp đến, năm 2003, Tin Phan người em út cũng bước vào nghề làm khóa. Nói chuyện với anh Tin tại tiệm, chúng tôi cảm nhận được nhu cầu rất lớn trong lĩnh vực này. Chỉ tính riêng trong cộng đồng người Việt sinh sống tại Quận Cam và một số thành phố lân cận thôi, anh Tin cho biết: “Tôi là em út phụ trách nhận sửa và trực tại tiệm để nhận điện thoại của khách hàng, còn anh tôi là Dương Phan và Dũng Phan thì công việc chính là sửa lưu động cho khách. Các anh có xe chuyên dùng rất hiện đại. Khi khách hàng bị mất chìa khóa cửa, chìa khóa xe…, họ điện cho chúng tôi. Trong một thời gian ngắn, các anh tôi sẽ tới nơi để sửa cho khách hàng và copy chìa khóa cho khách trong vòng 10 giây đối với những cái khóa thông thường. Có những khách hàng ở xa như Long Beach hay Los Angeles bị mất khóa cửa tiệm hay khóa xe cũng chờ anh em chúng tôi đến sửa”.

Các anh cho biết việc làm khóa ở xứ Mỹ nầy rất đa dạng. Phẩm chất cao hơn ở Việt Nam rất nhiều. Các loại khóa cửa và các loại xe mà người Việt Nam ở Mỹ hay sử dụng là xe Toyota, Honda thì sửa hay copy khóa rất đơn giản và nhanh chóng. Đối với loại xe Lexus thì khó hơn bởi vì loại khóa này có kiểu dáng thiết kế phức tạp.
Có lần, một bà khách hàng người Mỹ trắng đến nhờ tiệm anh Tin copy một chìa khóa cho xe Toyota. Chỉ mất có 10 giây thôi, anh tính 2 Mỹ kim. Bà khách hàng nói: “Tôi đã chạy đến rất nhiều tiệm sửa khóa để thuê họ làm chìa copy. Họ làm xong chìa ấy vẫn không nổ máy được, mất thời gian hơn nửa ngày, vậy mà ở đây làm nhanh thiệt”.
Cũng chính vì thế mà khách hàng ngày một nhân rộng ra. Không những trong cộng đồng người Việt mà người Mỹ trắng, người Mễ cũng thường xuyên đến tiệm của ba anh em này để làm chìa khóa.

Ngày nay, nhiều chợ hay khu thương mại và đặc biệt là những nơi bán nước lọc của người Việt Nam, đa số đều có dịch vụ sửa khóa hay làm bản sao chìa khóa cho khách hàng. Người Việt Nam rất thích làm khóa hay sửa khóa tại các tiệm do người Việt Nam làm chủ, vì sẽ rất nhanh chóng, lấy liền trong vòng mười mấy giây, giá lại rẻ chỉ có 1 đến 2 đồng một chìa copy và cũng không cần phải “rặn” tiếng Anh cho mệt. Có lẽ vì vậy mà nghề làm khóa trong cộng đồng người Việt Nam ở Mỹ ngày một thịnh hành.
Ông Lê Đặng, 59 tuổi, đã có hơn 10 năm làm nghề sửa khóa, copy chìa khóa bên hông chợ Thuận Phát ở góc đường Westminster và Magnolia. Ngần ấy thời gian làm nghề sửa và copy chìa khóa tại khu chợ Thuận Phát nên nhiều người biết tới ông.

Ông Lê cho biết: “Chỉ cần mua một cái máy tiện chuyên làm copy chìa khóa. Cũng không đắt tiền cho lắm, rồi làm một cái bàn và một cái tủ để treo chìa khóa. Xem như có thể hành nghề được rồi. Nếu tính cái tiệm làm chìa khóa thì chưa đầy một mét vuông. Vả lại, sẵn có mở dịch vụ đổ nước và bán thẻ điện thoại các loại… Làm như vậy cũng tiện cho mọi người khi đi chợ, đổ nước mà muốn làm chìa khóa. Chìa khóa mẫu thì mỗi tuần có người từ Los Angeles xuống giao. Không chỉ có khách người Việt Nam thôi đâu mà còn có cả khách Mỹ, Mễ và Ấn Độ, Phi Luật Tân… nữa. Họ cũng đến làm chìa khóa vì thích giá rất rẻ lại giao liền”.
Chỉ tính riêng ở vùng Little Sài Gòn thôi cũng có cả mấy chục nơi sửa khóa cố định cũng như lưu động. Nổi bật với những tên tuổi như Hung’s Locksmith trên đường Brookhurst, Kao Locksmith trên đường Bolsa, DLS Locksmith trên đường Westminster, B&B, AABB, A-B, Ken’s, Key King, Tin Locksmith ở chợ Người Việt… Hễ nơi nào có cộng đồng người Việt Nam sinh sống thì ở đó có nhiều dịch vụ của người Việt dành cho người Việt. Những tay thợ sửa khóa Việt Nam hầu hết có thể sửa, mở, đổi, thay tất cả các loại khóa cho xe, cho nhà và cửa tiệm.

Ông Dương Thanh Liêm ở Long Beach cho biết: “Có lần bị mất chìa khóa xe ở trường Long Beach. Không biết làm sao, tôi bèn gọi điện về nhà xem niên giám Viễn Đông thấy có mấy xe sửa khóa lưu động của người Việt Nam. Gọi điện thoại, 3 tiếng sau họ tới mở ít phút là xong. Còn copy thêm mấy chìa nữa mà giá thì cũng vừa phải. Nếu như phải thuê thợ Mỹ chắc là không nhanh chóng như vậy đâu và giá sẽ mắc gấp mấy lần”.
Theo những thợ sửa khóa thì đa số khách hàng của họ gọi đến vì mất chìa khóa xe, hay làm thêm chìa dự phòng thì rất phổ biến. Không chỉ có người Việt Nam cần dịch vụ này, hầu hết mọi sắc tộc, hễ ai có xe là có nhu cầu làm thêm khóa copy. Ngoài ra, họ cho biết, một số người còn đến yêu cầu sửa, ráp các loại khóa xe, nhà…, đổi chìa mới, làm hệ thống Masterkey, gắn khóa, làm chìa cho cửa, bàn, tủ…
Nghề sửa khóa, chỉ tính riêng ở Quận Cam, California, thôi, cũng mang lại việc làm cho hàng trăm người có lợi tức ổn định. Và điều này cũng làm đa dạng hóa ngành nghề, thuận lợi hơn cho người Việt Nam sinh sống trên xứ Mỹ.